Muş’un Korkut ilçesine bağlı Vartinis (Altınova) beldesinde 3 Ekim 1993 tarihinde evleri ateşe verilerek, aynı aileden 9 kişinin yakılarak katledilmesiyle ilgili Yargıtay’ın bozma kararı sonrası yeniden başlayan Vartinis Davası, zaman aşımı riskiyle karşı karşıya. 2022 yılının Ekim ayında verilen ve Şubat 2023’te Adalet Bakanlığı tarafından onaylanan “kırmızı bülten” kararına rağmen firari sanık Bülent Karaoğlu yakalanmadı. 8 Ağustos’ta görülecek duruşmada karar çıkmaması durumunda, 3 Ekim tarihinde dosya zamanaşımından düşürülecek.
MA’dan Berivan Kutlu’ya konuşan Muş Baro Başkanı Kadir Karaçelik, zaman aşımına riskiyle karşı karşıya olan Vartinis Davası’nda gelinen aşamaya ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
‘Sanığın kaçmasına göz yumuldu’
Vartinis Davası’nın uzun bir hak arama süreci olduğunu vurgulayan Karaçelik, “Olaydan sonra mağdurların hakkını aramaktan vazgeçmediği bir süreç. Bu hak arama sürecinde soruşturma, kovuşturma makamlarının isteksiz olmaları, olayı aydınlatmaya, sorumluları ortaya çıkarmaya isteksiz oldukları bir süreç yaşadık. Davanın nakil süreciyle birlikte mağdurlar için davayı takip etmek büyük bir ıstıraba dönüştü. Yıllar geçtikten sonra bu eylemin, dönemin Jandarma komutanı tarafından yapıldığı tespit edildi. Bu kesinleşti ve bu konuda elimizde bir mahkeme kararı var. Bu olay bir faili meçhul, faili muğlak bir olay değildir, fail bellidir. Bu olay, devletin güvenlik organizasyonunda yer alan birinin kontrolünde, talimatıyla gerçekleşti. Bunun tespitinden sonra bu sanığın bulunması, adalete teslim edilmesi konusu gündeme geldi. Biz ısrarla tutuklanma çıkartılmasını isterken, maalesef taleplerimiz kabul edilmedi. Sanık uçup gitti ve ortadan kayboldu” diye konuştu.
‘Sanığa ilişkin etkin arama talepleri kabul edilmedi’
Sanığın kimliğinin bilinmesine rağmen etkin arama taleplerinin kabul edilmediğini söyleyen Karaçelik, “Bu konuda da aylarca, yıllarca süren çaba sonucunda ancak birkaç ay önce kırmızı bülten çıkartmayı başarabildik. Bu kırmızı bültenin gereği ne kadar yerine getiriliyor, ne kadarı takip edilebiliyor? İnterpol’e üye ülkelere bu bilgiler gönderilmiş ve güya aranıyordur ama biz ülke içinde de bu şahsın etkin bir şekilde arandığına şahit olmadık. Böyle bir isteği de görmedik. Her seferinde ‘Hakkında arama kararı var, aranıyor, fakat bulamıyoruz’ diyorlar. Devlet isterse, yurt dışına operasyonlar yapıyor ve sanıkları yakalıyor. Başka dosyalar için bu mümkünken, Vartinis gibi acı bir katliamın faili açısından neden gerçekleşmedi? Neden gerçekleşemiyor? Bu sorular hala yanıt bulmadan, havada asılı kalıyor. Burada cezasızlığın işletildiğini düşünüyoruz. Bu şahsı bulmak çok zor değildi. Bu şahsı bulmak için hem hukuki olarak hem de siyasi olarak ciddi bir irade ortaya konulabilirdi, fakat yapılmadı” ifadelerini kullandı.
‘Onarıcı adalet ilkesi işlemeli’
Vartinis Davası’nda “onarıcı adaletin” işletilmediğini ifade eden Karaçelik, “Her defasında isteksizlik, ağırdan alma durumlarıyla karşı karşıya kaldık. Bu dosya ulusal mevzuata göre zaman aşımına uğramak üzere. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AHİM) bu konuda kararları var, ‘olay işlendiği zamandan azade, bağımsız, suçun kendisi gerçekten insanlığa karşı suç unsurlarını taşıyorsa, burada zaman aşımı asla uygulanmaz. Zaman aşımı söz konusu olamaz’ diyor. Bu konuda şöyle bir durum ile karşı karşıyayız; Anayasa Mahkemesi’nde ya da diğer derece mahkemelerinde böyle bir kararın çıkması çok zor bir durum ama bu konuda benzer dosyalar karara bağlandı. Avukat arkadaşlarımız bu hususları bu dosyalarda dile getirdiler. AYM bu konuda bir karar verse, bu konunun önü çok açık bir şekilde açılacak, bu konuda bir AYM kararına ihtiyaç var. AYM evrensel hukuk normlarını dikkate alarak bir yorum yaparsa, bu tarz dosyalarda zaman aşımı tartışması söz konusu olmayacaktır. Failler bulunarak adalet sağlanacaktır, fakat bunun için ciddi bir iradeye ihtiyaç vardır” şeklinde konuştu.
‘Zamanaşımına bırakılmamalı’
Dosyanın zaman aşımıyla kapatılması durumunda AHİM’e başvuracaklarını belirten Karaçelik, “Diğer beraat eden 3 sanık açısından AYM’ye başvuru yapmıştık. Bu dosyada yargılanan 4 birlik komutanı vardı, birinin sorumluluğunun altı çizildi, diğer 3 kişiye de beraat kararı verildi. Bu konuya ilişkin başvuru yapmıştık, bu dosyada sonuçlandıktan sonra önce AYM’ye, sonra sonuç almazsak AİHM’e başvuru yapacağız. Toplumsal barışa katkı sağlayacak en önemli unsurlardan biri de şüphesiz ki onarıcı adalettir. Onarıcı adaletin devreye girmesi ve bu mekanizmanın etkin bir şekilde kullanılması için bu tür davalarda adaletin gerçekleşmesi gerekiyor. Mağdurun acısına karşılık, faillerin tespit edilmesi ve cezalandırılması gerekiyor. Yüzleşme, hakikati ortaya çıkarma, faillerini bulma, adalet sistemlerini işletme dediğimiz onarıcı adaletle birey ve toplum ilişkisinin bağını güçlendirir. Yetkili makamlar, Vartinis Davası’nı zaman aşımı dehlizine bırakmamalıdır. Devlet, etkin bir aramayla bu fail bulabilir ve adalete teslim edilebilir” diye konuştu.
